Vọng niệm - Chánh niệm

Vọng niệm là tưởng nghĩ những điều sai trái, bậy bạ.

Chánh niệm là tưởng nghĩ những điều chơn chánh.

Phần đông chúng ta, khi niệm danh hiệu của Đức Chí Tôn "Nam mô Cao Đài Tiên Ông Đại Bồ Tát Ma Ha Tát" hay niệm danh hiệu của Đức Phật Mẫu "Nam mô Diêu Trì Kim Mẫu Vô Cực Thiên Tôn", hay niệm danh hiệu của một Đấng thiêng liêng;

Chúng ta thường cầu khẩn phò hộ chúng ta thoát qua các tai nạn đau khổ, hay gặp nhiều may mắn trong công việc làm ăn, giúp phát tài phát lộc.

Niệm như thế là chúng ta có tinh thần ỷ lại, vì nghĩ rằng các Đấng ấy có quyền pháp huyền diệu, có thể trợ giúp chúng ta. Niệm như vậy là còn mê tín, là vọng cầu tức là vọng niệm.

Khi chúng ta niệm danh hiệu Đức Chí Tôn, chúng ta phải hiểu rằng, chúng ta đang niệm danh hiệu của Đấng Đại Từ Phụ, Cha của linh hồn chúng ta, để cho linh hồn của chúng ta hòa nhập vào Đại hồn của Đức Chí Tôn, để cho tâm ta rung động cùng một nhịp với Tâm của Đức Chí Tôn. Niệm như thế mới gọi là Chánh niệm.

Khi ta đã biết Chánh niệm, thì dù ta không mong cầu, nhưng sự phò hộ cứu giúp của các Đấng lại hiệu quả hơn, bởi vì người Vọng niệm thì trí tuệ không sáng bằng người Chánh niệm;

Linh hồn người Vọng niệm yếu đuối, kém tiến hóa, chỉ biết hướng tới tha lực, chỉ thấy sức mạnh bên ngoài mà không thấy sức mạnh bên trong sẵn có của chính mình để biết vận dụng sức mạnh đó.

Cho nên, nếu chúng ta niệm để cầu sự trợ giúp (Vọng niệm) thì điển lực của chúng ta không mạnh, không sáng bằng điển lực của khi Chánh niệm, vì khi Chánh niệm, điển trong bản thể của chúng ta rung động hòa cảm vào khối điển sáng suốt của Thượng Đế.

Do đó, người Chánh niệm tự bao quanh mình một khối điển lành lớn hơn người Vọng niệm. Chính cái khối điển lành ấy sẽ che chở, hóa giải bớt các khổ nạn gặp phải do cái nghiệp xấu gây ra.

Nếu cái khối điển lành đó bao quanh ấy càng lớn chừng nào thì sự che chở và hóa giải khổ nạn càng nhiều hơn. Chừng ấy, dù chúng ta không cầu xin, nhưng sự cứu giúp che chở tất nhiên nhiều hơn người Vọng niệm.

Ấy là chúng ta biết tự cứu, tự phò hộ, nhờ hiểu được Chánh niệm và biết tận dụng sức mạnh tiềm ẩn trong bản thể Tiểu Thiên Địa của chúng ta. Dĩ nhiên, khi mong cầu sự phò hộ của các Đấng thiêng liêng (Vọng niệm) thì các Đấng cũng ban rải xuống chút ít điển lành, nhưng không bằng Chánh niệm.

Sự Vọng niệm khiến chúng ta bị chậm trễ trên con đường tiến hóa, vì linh hồn chúng ta có thói quen nương tựa, ỷ lại vào tha lực, chờ đợi sự giúp đỡ từ bên ngoài, nên còn yếu đuối, trí não lâu mở sáng, nên sự tiến hóa tất nhiên trì trệ.

Tóm lại, Chánh niệm là khi niệm danh Đức Chí Tôn, ta phải thấy rằng mình là một Tiểu Thượng Đế, để điển lực của ta hòa nhập vào điển lực của Thượng Đế.

Sự Chánh niệm giúp ta mau tiến hóa trên đường Đạo, mau sáng suốt và lại được sự phù hộ và bảo vệ hữu hiệu hơn khi Vọng niệm.