Y

Y bát

Y bát là cái áo cà sa và cái bình bát của một vị sư, là hai món rất cần thiết của một vị sư phái khất sĩ của Phật giáo.

Y Bát chơn truyền:

Trước khi Đức Phật Thích Ca nhập Niết Bàn, Ngài đem cái áo cà sa (Y) và cái bình bát vu (Bát) của Ngài trao cho Ma Ha Ca Diếp để làm tín vật và truyền ngôi Tổ Sư Phật giáo cho Ma Ha Ca Diếp.

Sau đó, Ma Ha Ca Diếp truyền Y Bát lại cho A-Nan làm Đệ Nhị Tổ Sư Phật giáo Ấn Độ.

Y Bát nầy được truyền dần xuống những vị Tổ Sư kế tiếp, truyền mãi đến vị Tổ Sư thứ 28 là Bồ Đề Đạt Ma.

Tổ Sư Bồ Đế Đạt Ma vâng lịnh vị Tổ Sư tiền nhiệm, sang truyền đạo nơi nước Trung hoa và đem Y Bát qua nước Trung hoa.

Ngài Bồ Đề Đạt Ma ẩn cư tại chùa Thiếu Lâm nước Tàu, quay mặt vào vách đá Thiền định trong 9 năm, Ngài thâu được một người đệ tử vừa ý là Huệ Khả, rồi sau đó Ngài truyền Y Bát cho Huệ Khả làm Tổ Sư Phật giáo tại Trung hoa.

Thế là Ngài Bồ Đề Đạt Ma trở thành Đệ nhứt Tổ Sư của Phật giáo Trung hoa, và Huệ Khả là Đệ nhị Tổ Sư của Phật giáo Trung hoa. Y Bát chơn truyền của Phật giáo Ấn Độ đã chuyển sang nước Trung hoa, và Y Bát nầy được truyền dần xuống các vị Tổ Sư nối tiếp theo.

• Huệ Khả truyền Y Bát cho Tăng Xán làm Tam Tổ.
• Tăng Xán truyền Y Bát cho Đạo Tín làm Tứ Tổ.
• Đạo Tín truyền Y Bát cho Hoằng Nhẫn làm Ngũ Tổ.
• Hoằng Nhẫn truyền Y Bát cho Huệ Năng làm Lục Tổ.

Từ đây trở về sau, không còn lệ truyền Y Bát nữa. Như vậy, Huệ Năng là vị Tổ Sư cuối cùng có được Y Bát.

Vì sao Lục Tổ Huệ Năng lại bỏ lệ truyền Y Bát ?

- Bởi vì Ngài tuân theo mật lịnh của các vị Tổ Sư đời trước, chớ không phải do ý riêng của Ngài.

Y và Bát của Đức Phật Thích Ca là hai bảo vật thiêng liêng. Con người vào thời Mạt pháp ít học ít tu, dễ sanh lòng tham dục, muốn dùng bạo lực để tranh đoạt báu vật, không ngại giết hại lẫn nhau.

Chính Đại Sư Thần Tú khi hay tin Ngũ Tổ đã truyền Y Bát cho Huệ Năng, liền cho đệ tử đuổi theo Lục Tổ, ý cũng muốn tranh đoạt Y Bát, nhưng thất bại.

Các vị Tổ Sư đã ý thức được điều đó, nên truyền mật lịnh cho Lục Tổ Huệ Năng, sau đời Ngài thì chôn giấu Y Bát một cách bí mật cho tuyệt tích luôn, để tránh việc tranh giành báu vật mà giết hại lẫn nhau.

Y bất như tân, nhân bất như cố

Y bất như tân: áo không gì bằng áo mới.

Nhân bất như cố: người không gì bằng bạn cũ.

Y bệnh bất y mệnh

Y bệnh bất y mệnh: chữa được bịnh của con người, chớ không chữa được mạng Trời.

Chỉ có đạo đức mới có thể sữa được mạng Trời.

Y giá phạn nang

Y giá phạn nang: giá áo túi cơm. Ý nói: kẻ ăn không ngồi rồi, người vô dụng. Thường nói: phường giá áo túi cơm.

Y kỳ

Y kỳ là theo đúng kỳ hạn đã định.

Y nhiên

Y nhiên là vẫn y như thế.

Y nhiên cố ngã: Tôi vẫn còn như cũ.

Y pháp bất y nhơn

Y pháp bất y nhơn: làm đúng theo giáo lý đã dạy chớ đừng làm y theo người hành đạo, bởi vì người có thể sai lầm chớ giáo lý chơn truyền không bao giờ sai lầm.

Nhơn hư, Đạo bất hư: người hư chớ Đạo không hư.

Y tấu

Y tấu là chấp thuận đúng theo lời đã tâu xin.

Thánh Ngôn Hiệp Tuyển: Nếu Thầy không vì Tam Kỳ Phổ Ðộ thì Thầy đã y tấu lời xin của Giáo Tông mà hủy trường công quả của các con hết thảy.

Y viện

Y viện là cơ quan trông nom về việc chữa bịnh, hay là toà nhà lớn dùng làm nơi chữa bịnh.

Y viện là một trong Cửu Viện, có nhiệm vụ nghiên cứu cách chữa bịnh và thuốc trị bịnh, để săn sóc sức khỏe cho các Chức sắc và các nhân viên công quả trong Đạo.

Trong Nội Ô Tòa Thánh có mở ra hai Y Viện: một của Hội Thánh Cửu Trùng Đài và một của Hội Thánh Phước Thiện.

Đứng đầu Y Viện là một vị Thượng Thống phẩm Phối Sư, có các Phụ Thống, Quản Văn phòng và Thơ ký giúp việc.

Phần chuyên môn có các Bác sĩ, Y sĩ, Y tá, điều dưỡng, Lương y, chăm sóc bệnh nhân theo hai ngành: Tây y và Đông y.

Đôi liễn đặt trước Y Viện:

Nghĩa là:

Ý

Ý chí

Ý chí là lòng ham muốn mạnh mẽ, quyết tâm thực hiện cho kỳ được.

Thánh Ngôn Hiệp Tuyển: Ngoài ý chí đạo đức của con, con còn có ý tìm hiểu giáo lý mới mẻ nầy.

Ý chỉ

Ý chỉ là ý định, chỗ tâm ý của mình định.

Ý đồ

Ý đồ là ý muốn lập mưu kế lợi mình hại người.

Ý hướng

Ý hướng là ý nghĩ nhắm về một mục đích nào.

Ý nghiệp

Ý nghiệp là cái nghiệp của tư tưởng, ý nghĩ.

Nếu mình có những ý nghĩ xấu thì nó tạo nghiệp xấu cho mình, nếu có ý nghĩ tốt thì nó tạo nghiệp lành cho mình.

Ý nghiệp là một trong Tam nghiệp: Thân nghiệp, Khẩu nghiệp và Ý nghiệp. (Xem: Tam nghiệp, vần T)

Ý nguyện

Ý nguyện là điều mong ước hằng nghĩ đến.

Ý niệm

Ý niệm là ý mình quan niệm về một sự vật.

Ý tại ngôn ngoại

Ý tại ngôn ngoại: cái ý chánh đặt ở ngoài lời nói.

Người nghe cần phải để ý suy nghĩ mới tìm ra được.

Ý thức

Ý thức là khả năng nhận biết các sự kiện tâm linh, cũng như giác quan có khả năng nhận biết các sự kiện vật lý.

Ý thức còn là khả năng nhận biết tức thời và rõ rệt về tâm trạng của mình.

Ý thức bao gồm nhiều yếu tố: tri thức, ý chí, cảm giác, trong đó tri thức là căn bản.

•  Chủ nghĩa Duy Tâm cho rằng: Ý thức có trước, vật chất có sau và ý thức sản sinh ra vật chất.

•  Chủ nghĩa Duy Vật cho rằng: Vật chất có trước và sản sinh ra Ý thức.

Ý thức hệ: một hệ thống tư tưởng về một xu hướng.

Ý vị

Ý vị là điều thích thú trong tư tưởng, ý nghĩ.

Thánh Ngôn Hiệp Tuyển:

Ỷ

Ỷ công

Ỷ công là dựa vào công lao đóng góp nhiều của mình để làm những việc mà lẽ ra không đặng phép làm.

Thánh Ngôn Hiệp Tuyển: Đừng ỷ công mà cả lòng khi lịnh.

Ỷ quyền

Ỷ quyền là dựa vào quyền hành lớn lao của mình để làm những điều mà lẽ ra không đặng phép làm.

Chú Giải Pháp Chánh Truyền: Hai bên không đặng ỷ quyền bỏ luật, làm thất thể đôi đàng.

Ỷ quyền hiếp bức: dựa vào quyền hành của mình để bắt ép người khác phải làm theo ý mình.

Ỷ thế

Ỷ thế là dựa vào thế lực của mình.

Ỷ thế lăng nhân: cậy vào thế lực để hiếp đáp người.

Yêm ẩn

Yêm ẩn là che đậy giấu giếm, bao che.

Chú Giải Pháp Chánh Truyền: Như có điều chi sái luật đạo mà Chánh Trị Sự đã nhiều phen tư tờ cho Cửu Trùng Đài, song Cửu Trùng Đài yêm ẩn thì Chánh Trị Sự đặng phép tư tờ thẳng lên Hiệp Thiên Đài kêu nài định đoạt.

Yêm điềm

Êm điềm là thuận hòa êm đẹp với nhau.

Chú Giải Pháp Chánh Truyền: Xem sóc ngôi thứ, chẳng cho giành giựt lẫn nhau, ắt giữ cho Cửu Trùng Đài đặng hòa nhã yêm điềm,....

YẾM

Yếm cựu hỷ tân

Yếm cựu hỷ tân là chán cái cũ, ưa cái mới.

Yếm thế

Yếm thế là chán đời, có tư tưởng bi quan về cuộc sống.

YỂM

Yểm dục

Yểm dục là đóng kín lòng dục, tức là đè nén lòng ham muốn, không cho nó phát động lên.

Kinh Khai Cửu Ðại Tường Tiểu Tường: Đoạn tình yểm dục đặng vào cõi Thiên.

Yểm hộ - Yểm trợ

Yểm hộ, đồng nghĩa Yểm trợ, là che chở và giúp đỡ.

Yểm nhân nhĩ mục

Yếm nhân nhĩ mục là che đậy tai mắt của người ta.

Ý nói: dối người.

Yểm quyền

Yểm quyền là che đậy quyền hành của người khác, tức là lấn ép không cho người khác thi thố quyền hành.

Yểm tài

Yểm tài là che đậy tài năng của người khác, không cho họ có cơ hội thi thố.

Yên hà

Yên hà là mây và khói, chỉ chỗ sơn lâm vắng vẻ, thích hợp cho người ở ẩn.

Yến hội

Yến hội hay Hội yến là họp nhau ăn tiệc.

Yến Tử Hà

Yến Tử Hà, tên họ của một người bề tôi nước Hàn, cùng thời với Trương Lương.

Nước Hàn bị Tần Thủy Hoàng tiêu diệt, Yến Tử Hà, cũng có tâm trạng như Trương Lương, đi phiêu lưu các nước, tìm người cứu giúp nước Hàn.

Thánh Ngôn Hiệp Tuyển:

Đức Phạm Hộ Pháp thuyết đạo giải nghĩa 4 câu thơ trên của Đức Chí Tôn như sau:

Yến tước an tri hồng hộc chí

Câu trên có nghĩa là: Chim én và chim sẻ làm sao biết được cái chí khí của chim hồng và chim hộc.

Ý nói: Kẻ tiểu nhân làm sao biết được chí khí của người quân tử anh hùng.

Yếng sáng

Thánh Ngôn Hiệp Tuyển: Trời Nam may đặng một yếng sáng của Đấng...

Yết kiến

Yết kiến là xin ra mắt người bề trên để viếng thăm hay bẩm bạch điều quan trọng.

Yết thị

Yết thị là tờ giấy dán lên chỗ cao nơi công cộng để công bố cho dân chúng biết một điều quan trọng gì.

YÊU

Yêu dấu

Yêu dấu là thương yêu tha thiết, thương yêu sâu sắc.

Thánh Ngôn Hiệp Tuyển: Phải ráng công thêm nữa đặng làm cho đáng nét yêu dấu của Đấng Chí Tôn.

Yêu nghiệt

Yêu nghiệt là chỉ chung loài ma quái hại người.

Thuyết Ðạo của Ðức Phạm Hộ Pháp: Yêu nghiệt đã biến tướng, biểu sao thiên hạ không loạn được.

Yêu quái

Yêu quái là chỉ chung đám tà ma quỉ quái.

Thánh Ngôn Hiệp Tuyển: Cả môn đệ Thầy đã lựa chọn lọc lừa, còn lối nửa phần, vì Thầy cho yêu quái lấy danh Thầy mà cám dỗ.

Yêu sách

Yêu sách là đòi hỏi cho kỳ được mới thôi.

Yêu trọng

Yêu trọng là thương yêu và quí trọng.

Thánh Ngôn Hiệp Tuyển: Thầy sanh các con thì phải yêu trọng các con....

YẾU

Yếu hèn thấp nhược

Yếu hèn thấp nhược là yếu kém cả về thể chất lẫn tinh thần, không thể làm những việc quan trọng.

Thánh Ngôn Hiệp Tuyển: Mà không độ cái mạnh cấp thời đó sẽ dần dần tan như giá mà đổi ra yếu hèn thấp nhược.

Yếu lý

Yếu lý là lý lẽ cốt yếu.

Yếu nhiệm

Yếu nhiệm là cái chỗ cốt yếu.

Thánh Ngôn Hiệp Tuyển: Nguồn cội Tiên Phật do yếu nhiệm là tại đó.

Yếu tâm lơi bước

Yếu tâm lơi bước: lòng dạ yếu đuối, không còn hăng hái bước tới. Ý nói: Đã đến lúc thối chí ngã lòng.

Thánh Ngôn Hiệp Tuyển: Chánh tà đôi nẻo, mạnh sức trì chí thì nhờ, yếu tâm lơi bước thì chịu.

Yếu tha già thải

Yếu tha già thải là chỉ chung những người ốm yếu bịnh hoạn, tật nguyền, hay người già cả không còn sức lao động.

Đây là những hạng người cần có sự giúp đỡ của Cơ Quan Phước Thiện hay các tổ chức từ thiện.

Chú Giải Pháp Chánh Truyền: Người phải chăm nom binh vực những kẻ cô thế,.... hoặc bị yếu tha già thải, người đặng trọn quyền buộc Phó Trị Sự phải liệu phương giúp đỡ.

Yếu trọng

Yếu trọng là rất quan trọng, không thể thiếu được.

Chú Giải Pháp Chánh Truyền: Giáo Hữu là một phẩm vị rất yếu trọng.

YỂU

Yểu điệu

Yểu điệu là chỉ người con gái thướt tha duyên dáng.

Kinh Thi: Yểu điệu thục nữ, Quân tử hảo cừu.

Nghĩa là: Người con gái nết na yểu điệu, đẹp đôi cùng người quân tử.

Yểu tử - Yểu vong

Yểu tử, đồng nghĩa Yểu vong, là chết non, chết lúc còn trẻ tuổi.

Yểu minh

Yểu minh là sự việc sâu kín mờ mịt, khó hiểu.

Yểu yểu minh minh: rất sâu kín, rất mờ mịt, ý nói: rất huyền diệu, rất mầu nhiệm.