| Column 1 of row 1 | Column 2 of row 1 |
| Column 1 of row 2 | Column 2 of row 2 |
Tiết 3. Lúc Quốc Biến Anh Hùng Xuất Hiện
Thuở ấy thế giặc Pháp rất hung hăng đi đến đâu bắn phá đến đó. Muốn biết cảnh quân giặc tàn phá trên đất nước ta lúc đó thế nào ta hãy đọc bài thơ “Chạy giặc” sau đây của Cụ Đồ Chiểu.
Và:
Những cảnh tàn hại này đã nhóm ngọn lửa căm thù trong lòng Nguyễn Trung Trực để lập những chiến công oanh liệt sau nầy!
Nguyễn Trung Trực là người mưu trí, tinh thông võ nghệ nhất là lòng quả cảm nên được dân chúng trong vùng cảm mến. Ông tập hợp trai tráng và ra sức ngày đêm luyện tập vì lúc bấy giờ Pháp đã chiếm xong tỉnh Định Tường. Nhờ tài thao lược, nhiều thanh niên vùng lân cận theo cụ rất đông, lại được dân địa phương ủng hộ và tiếp tế lương thực.
Vì khí giới thô sơ nên các lãnh tụ phong trào kháng chiến áp dụng chiến thuật du kích để ít có thể đánh được nhiều; lấy tầm vông mã tấu mà chống với vũ khí tinh nhuệ, tấn công thần tốc, quân giặc luôn luôn ở trong thế bị động và chiến thuật du kích của Ông đã giết tỉa dần quân Pháp rất hiệu quả.
Đã không rõ đường bộ, quân Pháp trông cậy vào lực lượng thủy quân. Mỗi chiến thuyền là một pháo đài nổi và rất cơ động, với khí giới thô sơ của nghĩa quân không thể nào tấn công hay phá hủy.
Ngày 10 tháng 12 năm 1861, ông được triều đình phong chức Quyền sung Quản đạo nên còn được gọi là Quản Chơn hay Quản Lịch.
Trong sự nghiệp kháng thực dân Pháp của ông, có hai chiến công nổi bật, đã được danh sĩ Huỳnh Mẫn Đạt khen ngợi bằng hai câu thơ sau:
Thái Bạch dịch: